Voorjaars- of Zomertortel?

De lente is officieel aangekomen in Nederland. Vogels die hier in de winter gebleven zijn zingen bij het krieken van de dag en zijn druk op zoek naar partners en geschikte nestplaatsen. Er zijn echter veel vogels die we in het voorjaar en de zomer zien die in warmere klimaten hebben overwinterd. De terugkeer van deze vogels wordt nu al aangekondigd door de eerste roepende tjiftjafs, en ook de eerste zwaluwen worden al gezien. Maar sommige soorten nemen het er nog even van in het warme Afrika. Zomertortels zijn één van deze soorten.

Dit is het eerste jaar dat een Nederlandse zomertortel in bijna realtime (hier) online te volgen is, en het is erg interessant om te zien wat hij heeft gedaan sinds hij Nederland verliet in september 2020. Zijn reis van 4200 km naar zijn overwinteringgebied in Afrika kostte Jos slechts 17 dagen. Na het oversteken van de Sahara arriveerde Jos aan de rand van de Sahel in Zuid-Mauritanië. Uiteindelijk heeft Jos het grootste deel van zijn winter doorgebracht in slechts 3 gebieden met halfopen landschappen met ooibos/oeverbos langs de rivier de Senegal en zijn zijrivieren.

Uit eerder onderzoek in Duitsland, Engeland en Frankrijk weten we dat zomertortels in april 'onrustig' beginnen te worden, waarna ze de lange reis terug naar hun broedplaatsen beginnen. In tegenstelling tot veel migrerende vogels nemen ze de tijd om dit te doen en vliegen ze geleidelijk verder naar het noorden over een periode van 5-7 weken. Van half mei tot juni komen ze terug op hun Nederlandse broedplaatsen.

We kijken al uit naar hun komst dit jaar!

Waar is Jos nu?

In september, kort na de stopzetting van de jacht op zomertortels in Frankrijk, verliet ‘Jos’ zijn Nederlandse broedgebied in Zeeland en vertrok naar het zuiden. De reis naar zijn overwinteringsgebied in de Sub-Sahara Sahel-regio van Afrika bracht hem over de Middellandse Zee, het Atlasgebergte en de Sahara - een enkele reis van 4200 km, die 17 dagen in beslag nam. Sinds hij in de Sahel is aangekomen, heeft Jos het grootste deel van zijn tijd doorgebracht op 2 verschillende locaties, zowel langs de rivier, de Sénégal, als haar zijrivieren.

Tortelduiven uit West-Europa volgen wat bekend staat als de ‘Western Flyway’, die door Frankrijk, Spanje en Marokko gaat. Een geschikte overwinteringshabitat heeft voedsel, water en goede slaapplaatsen nodig. De tortels hebben de neiging acacia-struikgewas en bomen te gebruiken om te rusten, en onderzoek wijst uit dat gewassen zoals pinda's, sorghum en gierst, en natuurlijke struikachtig grasland belangrijk kunnen zijn voor de soort. Als een van deze 3 dingen ontbreekt, gaan zomertortels snel naar andere gebieden.

Veel tortelduiven brengen de winter door rond de Sénégal, en het omliggende gebied, wat we ook terug kunnen zien in de bewegingen van Jos. Het stroomgebied van de Sénégal strekt zich uit over 4 landen (Guinee, Mali, Mauritanië en Senegal) en kent voor het grootste deel een sub-Sahara woestijnklimaat. Pinda's, gierst en sorghum vormen hier een groot deel van de landbouw, terwijl acacia groeit langs de rivieroevers en op drogere hellingen. Bovendien leiden geïrrigeerde rijstvelden in de Senegal River Valley na de oogst tot gemorste rijstkorrels - een belangrijke voedselbron voor zomertortels tijdens droogte. Het is geen wonder dat dit gebied populair is bij overwinterende zomertortels.

Als alles goed gaat, brengt Jos kerst 2020 door in hetzelfde gebied.

Kijk ons mee om Jos te volgen via onze online kaart: www.zomertortels.nl

Foto: Daniel Triveau, Flickr

Jos is onderweg naar Afrika!

Na het broedseizoen op Walcheren in Nederland te hebben doorgebracht, heeft zomertortel Jos België en Frankrijk doorkruist en en neemt nu een pitstop ten Zuiden van Valladolid, Spanje. In deze regio eindigde het jachtseizoen afgelopen Zondag, 20 september. 

Zijn spannende reis zal hem naar het zuiden leiden, over de Middellandse Zee en de Sahara, naar de Sahel-gordel van Afrika (kaart rechts van Engelse zomertortel 'Titan'). Hij zal onderweg obstakels tegenkomen zoals het jachtseizoen, slecht weer, verlies van habitat bij rust plekken, en pure uitputting.

Jos is de eerste tortelduif in Nederland die is uitgerust met een satellietzender, waardoor we zijn vorderingen op deze ongelooflijke reis kunnen volgen. Het zal ons inzicht geven in zijn trekroute, en waar en wanneer hij stopt voor pauzes. Momenteel is hij bijvoorbeeld midden in Spanje voor een korte pauze. Het zal ons ook uiteindelijk ondersteunen bij het streven om zijn soort te beschermen.

Doe met ons mee! Volg de voortgang van Jos tijdens zijn reis op: https://portal.zomertortels.nl/publicmap

Dit onderzoek is mogelijk door samenwerking met BirdLife Nederland en SOVON, en financiele ondersteuning van Birdlife International, Vogelbescherming en Het Zeeuwse Landschap. Kijk voor meer informatie over ons onderzoek op www.zomertortels.nl.